انواع پیشوندها در زبان گیلکی
⚡️ پیشوند در زبان‌شناسی یک وند است که پیش از فعل می‌آید و در معنای آن فعل تغییراتی پدید می‌آورد. این روش زایش فعل، یکی از مهمترین ویژگی‌های زبان گیلکی است. (رجوع شود به پست شماره ۱۰۴)
پیشوندها در زبان گیلکی در گۊیش‌های مختلف عبارت‌اند از:
🔴 هَ/ها/فا (ha/fa)
این پیشوند قبل از فعل می‌آید و به آن معنی «به سمت بیرۊن/ به سمت بالا» می‌دهد.
🔰 مثال:
کشئن (=کشیدن)
هکشئن/ فاکشئن (=به سمت بیرۊن یا بالا کشیدن)
🔰 مثال:
کتن (=افتادن)
هکتن (=به سمت بیرۊن نشر پیدا کردن؛ منتقل شدن بیماری؛ سرایت کردن)
🔰 مثال:
رؤندن (=راندن)
هارؤندن (=به سمت بیرۊن هدایت کردن؛ مثلا هیش کردن مرغ‌ها)
🔴 فۊ/فَ/هۊ/هَ (ha/hu/fa/fu)
این پیشوند قبل از فعل می‌آید و به آن معنی «به سمت پایین» می‌دهد.
🔰 مثال:
گۊدن (=کردن)
فۊگۊدن (=ریختن؛ به سمت پایین کردن)
🔰 مثال:
چمسن (=خم شدن)
فچمسن/ هچمسن (=به سمت پایین خم شدن)
🔴د/دۊ/دؤ (da/du/do)
این پیشوند قبل از فعل می‌آید و به آن معنی «در چیزی/ در جایی» می‌دهد.
🔰 مثال:
کتن (=افتادن)
دکتن (=در چیزی افتادن)
🔰 مثال:
مۊردن (=مردن)
دؤمۊردن (=در چیزی مردن؛ غرق شدن)
🔴 وَ/وی/ور/او (va/vi/var/u)
این پیشوند قبل از فعل می‌آید و به آن معنی «بر/ از سر/ از سمت بالا» می‌دهد.
🔰 مثال:
گیتن (=گرفتن)
وگیتن/ویگیتن (=بر گرفتن؛ برداشتن)
🔰 مثال:
سادن (ستاندن)
اۊسادن/ وسادن (=بر ستاندن؛ برداشتن)
🔴 وا/و (va/ve)
این پیشوند گاه پیش از فعل می‌آید و به آن معنی «باز، دوباره» می‌دهد و گاه معنی فعل را «ناقص و جزئی» می‌کند.
🔰 مثال:
گردستن (=گشتن)
واگردستن/ وگردسن (=بازگشتن؛ برگشتن)
🔰 مثال:
بیشتن (=برشته کردن)
وابیشتن (=جزئی برشته کردن؛ تفت دادن)
🔴 در (dar)
این پیشوند پیش از فعل می‌آید و به آن معنی «به سمت بیرۊن» می‌دهد.
🔰 مثال:
گۊدن (=کردن)
درگۊدن (=بیرۊن کردن)
🔰 مثال:
شؤؤن (=رفتن)
درشؤؤن (=در رفتن)
🔴 ج/جی/جا (ja/ji/je)
این پیشوند پیش از فعل می‌آید و معنی «از درون به بیرون» به فعل اضافه می‌کند.
🔰 مثال:
کفتن (=افتادن)
جکفتن (=از درون در چیزی افتادن)
🔰 مثال:
ویشتن (=پریدن)
جیویشتن (=در رفتن)
✍ فرهنگ
