گیلکی زبان علمی نیست، اما چرا؟
جلال‌الدّین همایی، ادیب و نویسندهٔ فارسی‌زبان، در فرهنگستان زبان و ادب فارسی (فرهنگستان یکم، سال ۱۳۲۲) دربارهٔ موضوع «زبان فارسی زبان دانش و فناوری نیست» سخن ایراد کرد و از اینکه دانشمندان و علمای قدیم تمام همّ خود را در تدوین و تکمیل زبان و ادبیات عرب مبذول داشته و به زبان فارسی چندان اعتنا نکرده‌اند، انتقاد کرد. اما اینک فارسی با پشتکار همان دانشمندان در ایران تبدیل به زبان علمی شده است. این انتقاد به جامعهٔ علمی گیلکی‌زبان نیز وارد است.
طبق آنچه که جلال‌الدّین همایی می‌گوید و نگاه ما، وقتی تمام این سال‌ها را از مدنظر بگذرانیم می‌بینیم که جامعهٔ علمی گیلکی‌زبان بیشترِ سعی و کوشش خود را در زبان‌های بیگانه صرف داشته‌است و پاره‌‌ای از ایشان زبان گیلکی را ناتوان می‌پندارند. در صورتی که اگر آنان همهٔ زحمت و رنج خود را برای قواعد گیلکی متحمل شده بودند، صرف و نحو و معانی و بیان و لغتِ گیلکی نیز به حد کمال می‌رسید. بعضی می‌گویند گیلکی زبان علمی نیست. چرا نیست؟ برای اینکه بدان توجه نداشته و در این زمینه کار نکرده و رنج و زحمت را بر خود هموار نساخته و در واقع نخواسته‌ایم که آن را زبان علمی سازیم. فرق است میان نخواستن و نشدن!
تصویر: متنی از یک مجله که اواخر دورهٔ قاجار و اوایل پهلوی منتشر می‌شده!
