گالشی گویش یا لهجهی مشخصی ندارد!
امروزه (چه عمدا چه سهوا) در محیط اینترنت یا حتی در دنیای واقعیت بسیار شنیده میشود که فلان واژه به گالشی فُلان میشود یا فلان واژه گالشیست، اما اینطور نیست! تمام این واژگان گیلکی هستند و فقط صرف اینکه فلان واژه از دهان یک گالش درآمده است، به آن واژه هویت گالشی نمیبخشد؛ ممکن است کمی آنورتر آن واژه از زبان یک برزگر که بر روی زمین کار میکند نیز شنیده شود که آن هم به آن واژه هویت برزگری یا گیلی نمیبخشد!
ذکر این نکته بسیار ضروری است که گالشها در شهرهای مختلف به گویشهای مختلفی سخن میگویند. مثلا گویش شخص گالش در ارتفاعات لاهیجان با گویش شخص گالش در ارتفاعات تنکابن بسیار متفاوت است. درواقع گالشها با همان گویشی صحبت میکنند که در آن منطقه مرسوم است!
واژگانِ برآمده از گویشورانِ گالشِ زبان گیلکی را نمیتوان گالشی خواند؛ منسوب کردن این واژگان به گالشی این سوال را در ذهن بهوجود میآورد منظور گویش کدام گالشهاست!؟ گویش گالشهایی که در ارتفاعات لنگرود یا رودسر میزیند یا آنهایی که در ارتفاعات سختسر یا حتی مازندران، در آمل یا ساری میزیند! برای مثال گالشها در ارتفاعات لنگرود برای فعل "درست کردن" از مصدر "چاگودن" استفاده میکنند و در ارتفاعات سختسر همان مصدر "چاکوردن" واگویه میشود. حال بهراستی کدامیک لهجهی گالشیست؟ چاگودن یا چاکوردن؟! جواب مشخص نیست. هر کدام از آن دو میتوانند جز جواب باشند. اما حقیقت امر این است که نمیتوان هیچیک از آن دو را لهجه یا گویش گالشی دانست. گالشی لهجه یا گویش مشخصی ندارد. هر گالشی بسته به شهری که در آن است، لهجه میگیرد.
اما این تعدد لهجه از چیست؟ گفتنی است همهی اینها گیلکیاند. گویشهای زبان گیلکی شهر به شهر تغییر میکنند. از هریک از این گویشها هر واژه یا اصطلاحی در هر جای گیلان یا مازندران از هر قشری گالش یا غیر گالش میشنوید، آن واژه یا اصطلاح فقط و فقط گیلکی است و هیچ پسوند یا پیشوند دیگری نمیگیرد. واژگان تماما گیلکیاند، و این فرقی نمیکند چه آن واژه از زبان یک گالش بیرون آید و چه از زبان یک شکاربان یا برزگر شنیده شود.
زبانی به نام مازنی وجود ندارد خود مردم مازندران زبان خودرا گلکی مینامند واین زبان از نظر دستوری و واژگان با زبان گیلکی گیلان یکسان است ولی چون ادبیات و ارتباطات و نوشتار نبود این تفاوتهای اندک پیدا شد همین الان اگر شما به شهر بخارا یا سمرقند بروید میبینید اکثر مردم انجا فارس هستند ولی ما ایرانیان نمیتوانیم متوجه صحبت انها شویم زیرا لهجه خاص خودشان را دارند این بیت شعر زبان گیلکی گیلان است کدام مازندرانی آنرانمی فهمد هر کسا دار بزنن جنگلی حشمت نگونن هرکی جنگل بخوسه میرزاکوچک خان نبونه بنده خودم به هردوگیلکی گیلان و مازدران صحبت میکنم