انواع فعل بودن در زبان گیلکی
فعل بودن در زبان گیلکی در حالات مختلف، انواع متفاوتی دارد. در این پُست به این انواع می‌پردازیم.
✔️ «بؤؤن»:
معنی: چیزی بودن
صرف ماضی: بؤ (=بود)
مثال: پئرِ حال خۊب بؤ (=حال پدر خۊب بۊد)
صرف مضارع: هیسه (=است)
مثال: اون داز هیسه (=اۊن داس است)
✔️ «هیسأبؤن»:
معنی: در جایی بودن برای جاندار
صرف ماضی: هیسابؤ (=بود)
مثال: پئر خؤنه هیسابؤ (=پدر خۊنه بۊد)
شرط۱: درجایی بۊدن » خؤنه
شرط۲: جاندار بۊدن » پئر
صرف مضارع: هیسئه (=است)
مثال: پیچه دیوارِ سر هیسئه (=گربه رو دیواره)
شرط۱: در جایی بۊدن » دیوارِ سر
شرط۲: جاندار بۊدن » پیچه
تؤضیح: وقتی شرط ۱ ؤ ۲ هر دو همزمان برقرار باشند، یعنی جانداری در جایی قرار گرفته باشد، از فعل هیسأبؤن استفاده می‌شود.
✔️ «نأبؤن»:
معنی: در جایی بودن برای غیر جاندار (اشیا)
صرف ماضی: نأبؤ (=بود)
مثال: ماشین فرۊشگا نأبؤ (=ماشین فرۊشگاه بۊد)
شرط۱: در جایی بۊدن » فرۊشگا
شرط۲: غیر جاندار بۊدن » ماشین
صرف مضارع: نئه (=است)
مثال: مداد میزِ سر نئه (=مداد رۊ میزه)
شرط۱: در جایی بۊدن » میزِ سر
شرط۲: شرط غیر جاندار بۊدن » مداد
تؤضیح: وقتی شرط ۱ ؤ ۲ هر دو همزمان برقرار باشند، یعنی اشیایی در جایی قرار گرفته باشد، از فعل نأبؤن استفاده می‌شود.
نکته: همچنین در این حالت می‌توان از فعل کته‌بؤن نیز کار کشید.
مثال: جنازه سردخؤنه مئن کته (=جنازه در سردخونه است)
✔️ «دؤبؤن»:
معنی: در چیزی یا جایی بودن/ چه برای جاندار، چه غیر جاندار
صرف ماضی: دؤبؤ (=بود)
مثال: پئر خؤنه دؤبؤ (=پدر خۊنه بۊد)
شرط: در جایی بۊدن » خؤنه
صرف مضارع: دره (=است)
مثال: فلاکسِ مئن چایی دره (=تو فلاکس چایی هست)
شرط: در چیزی بۊدن » فلاکسِ مئن
✔️ «وؤبؤن»:
معنی: بر روی چیزی بودن
صرف ماضی: وؤبؤ (=بود)
مثال: می دسء تیۊل وؤبؤ (=رو دستم گل بود)
شرط: بر روی چیزی بۊدن » دسِ سر
صرف مضارع: وره (=است)
مثال: دارِ سر پرتقال وره (=بر روی درخت پرتقال هست)
شرط: بر روی جایی بۊدن » دارِ سر
نکته: صرف مضارع این فعل در گویش‌های غربی وأجه است.
مثال: دارِ سر خۊج وأجه (=رو درخت خۊج هست)
✔️ «فۊبؤن»:
معنی: به سمت پایین بودن/ در زیر چیزی بودن
صرف ماضی: فۊبؤ (=بود)
مثال: دارِ بۊن خۊج فۊبؤ (=زیر درخت خۊج بود)
شرط: به سمت پایین بودن » دارِ بۊن
صرف مضارع: فره (=است)
مثال: دارِ بۊن پرتقال فره (=زیر درخت پرتقال هست)
نکته: صرف مضارع این فعل در گویش‌های غربی فۊجه است.
مثال: دارِ جیر خۊج فۊجه (=زیر درخت خۊج هست)
➕ چکیده مطلب:
➖ بؤؤن: چیزی بودن مانند خوب بودن
➖ هیسأبؤن: در جایی بودنِ موجود زنده‌ای مانند بودن گربه‌ای بر سر بام خانه یا بودن شخصی در مکانی
➖ نأبؤن، کته‌بؤن: بر جایی بودنِ شی بی‌جان مانند بودن کفشی در جاکفشی یا بودن کتابی در قفس
➖ دؤبؤن: در چیزی یا در جایی بودن چه برای جاندار و چه غیر جاندار مانند بودن شی‌ای در جایی یا بودن شخصی در مکانی
➖ وؤبؤن: بر روی چیزی بودن مانند بودن میوه‌ای بر سر درخت یا بودن کثیفی بر روی دست یا پیراهن
➖ فۊبؤن: به سمت پایین بودن مانند بودن میوه‌ای افتاده بر روی زمین
★ همانطور که مشاهده می‌کنید در نظر گرفتن جزئیات ریز برای بیان فعل بودن در زبان گیلکی بسیار قابل توجه است. به اغراق نگفته‌ایم اگر بگوییم "گیلکی زبان ظریفی است."
