گیلکی زوان ٚ آمۊجش

⚡️ در بررسی زبان‌های گیلکی و فارسی گاهی به واژه‌های هم‌ریشه‌ای برمی‌خوریم که در یک زبان صورت کوتاه‌تری نسبت به زبان دیگر دارند. در ابتدا شاید اینگونه به نظر برسد که صورت بلندتر، شکل قدیمی‌تر را بیشتر حفظ کرده است؛ اما با مقایسهٔ واژگان با زبان‌های قدیمی‌تر به این نتیجه می‌رسیم که لزوما اینطور نیست.

🔰 در ادامه چند نمونه را بررسی می‌کنیم:

💡 کلمه «زمی/ زیمی» در زبان گیلکی معادل «زمین» در زبان فارسی است؛ برای مثال «ملجا زیمی، خؤل زیمی» نام  دو زمین کشاورزی در منطقه اشکور هستند. به دلیل اینکه گیلکی‌زبانان از آموختن زبان خود محرومند و آشنایی کافی با ماهیت و واژگان زبان خود ندارند، گاهی ممکن است نسل جدید با این تصور که واژه گیلکی کوتاه شده واژه فارسی است از لغت فارسی استفاده کنند؛ مثلا شاید اگر از جوانی که قصد رفتن به مزرعه را دارد مقصدش پرسیده شود، در جواب به‌جای صورت اصلی «شؤ درم زیمی سر» از جمله فارسیزه «شؤ درم زیمینˇ سر» استفاده کند. اما «ن» موجود در واژه «زمین» در زبان فارسی در زبان‌های قدیمی‌تر دیده نمی‌شود؛ در زبان‌های اوستایی، پهلوی ساسانی، پهلوی اشکانی واژه‌های zam, zamik, zamig ثبت شده‌است.

💡 واژه دیگر در زبان فارسی «سیاه» است که در زبان گیلکی «سیا/ سیۊ» تلفظ می‌شود. این واژه در زبان پارتی با تلفظ siyaw و در اوستایی به صورت syava ثبت شده است.

💡 نمونه دیگر فعل «تراشیدن» در زبان فارسی است که در زبان گیلکی به صورت «تاشتن» وجود دارد که دقیقا شبیه زبان گیلکی در زبان‌های اوستایی و پهلوی با ستاک tash- ثبت شده است.

💡 واژه بعدی «خشکیدن» در فارسی است که در گیلکی به صورت «خۊشتن» بکار می‌رود و در پهلوی xushitan، hōshidan  ثبت شده است (در واقع خشکیدن مصدر جعلی است که بعد از مشتق شدن اسم «خشک» از این مصدر تولید شده است).

بر اساس مطالبی که ذکر شد صورتی که تعداد حروف بیشتری در یک زبان نو دارد، لزوما صورت قدیمی را حفظ نکرده است.

✍ فرهنگ در کانال تلگرامی آموزش زبان گیلکی