کؤماچکؤر
کؤماچکؤر (۱۸۸۴)
بؤگۊته‌کس: آنتؤن چخؤو
یته افسر ٚ مرکه أچۊمه‌لف نامی، بازار ٚ دل ٚ را جی پالتؤ دۊش ئاگیتأر شؤ دؤبؤ. یته سرباز أنی وی گل دؤبؤ. هوا تأریک‌آگۊده بؤ. بازار ٚ دل دال پر نزأ. دیکانان باز بؤن منتها اۊ نزیکی یه دؤنه گدا أنی دیار نؤبؤ.
یک‌دریک گب ٚ صدا بۊمأ: «مره گاز گیری، صحب بؤمۊرد! وچه‌گل، بگیرین اینء... قأیده نیه سک آدم ٚ دسء گاز بگیره! بگیرین!»
سک ٚ فنار فنار آسۊمان بؤشؤ بؤ. افسر ٚ مرکئه که اۊرا جی شؤ دؤبؤ، بپیراس ؤ بئدئه که هیمه انبار ٚ جی یته سک درگا بپرسه ؤ هؤپرکسه ؤ برمسأر ویریته دره! یته جلیقه دؤگۊده مرکه أنی وی دۊمبالسر دؤوس. مرکئه هۊته دؤو دؤبؤر یته واز بؤگۊد ؤ سک ٚ دۊتته لنگء بگیت ؤ زیمی سر بکت. سک هنده فنار فنار دکت ؤ اۊ مئنأ یته جره دنأ:
- محکم بدأر، ویل‌آنؤکۊن!
ای سر ؤ صدا جی مردۊم دشت‌أکتن. سر ٚ کۊلا چرخ‌أدأنی، جمعیت بخیاله که زیمی جی سر دربیأرده بی، هیمه انبار ٚ تک جمع‌آبؤن.
سرباز، افسر ٚ مرکه‌ٰکء بؤگۊت: «جناب سروان چیته تۊ بگن مۊ بگنی وکته!»
افسر ٚ مرکه خۊ راء کج‌آگۊد ؤ جمعیت ٚ ره بۊمأ ؤ بئدئه که انبار ٚ دیم هۊ جلیقه دؤگۊده مرکه، خۊ راس ٚ دسء جؤر بگیته ؤ خۊ خۊنین ٚ دسء مردۊمء نشؤن دنه. وی قیافه جی خؤنده شأس که گۊنه:
- ایسه تی هیکلء چاکۊنم، دله سک!
افسر ٚ مرکئه، جلیقه دؤگۊده مرکهء که نام اۊنی خریؤکین بؤ ؤ اۊستاکار بؤ، بیشنأخت.
ای بی‌نظمی ؤ رۊسوایی مقصر، یته سیوید ٚ تۊلله بؤ یته دراز ٚ میتۊره همرأ که بیچاره ؤ وامؤنسأر زیمی سر جمعیت ٚ مئنأ نیشته بؤ ؤ اینی آسۊره دؤبؤ چۊشمان ٚ جی غم ؤ غصه وأرس. افسر ٚ مرکئه که خۊ پالتؤء جمعیت ٚ مئنأ فلاکن دأ، بؤپۊرسئه: «چیچره ایندر جمع‌آبین؟ چی وکته؟ تۊ تی انگۊشت چی بؤبه؟ کی بؤ جره گۊد؟»
خریؤکین وأگیرأدأ: «جناب سروان، مۊ ؤ میتری میتریچ هیسأبیم هیمه‌ٰنء جابجا دبیم که یک‌دریک ای رهابدأ سک بی‌جهت ؤ بی‌دلیل فۊخؤت ؤ می انگۊشتء گاز بگیت. بخشنی جناب سروان، آخر مۊ کارگر آدمم... ای انگۊشت ٚ جی پۊل درهوردم... وأن می انگۊشت ٚ تاوانء مره هدن. مۊ تا یه هفته می دسء تکؤم دأ مننم. آخر جناب سروان، ایجۊر د آمۊ نئدئه بیم یته جؤنور آدم ٚ کارء زار بؤکۊنه! أخر سکان بخأن آدمانء گاز بگیرن، بهتره که د آدم ای دۊنیا مئن زنده نئسابۊن.
- آهان، ایجۊر پس!
افسر ٚ مرکه یته سرفه بؤگۊد ؤ دیمء دچئه ؤ محکم ؤ جدی بؤگۊت: «خا ایسه، سک کی شی هیسه؟ مۊ هندی راحت ایشانی خۊصۊر نۊگذرم. شمره نشؤن دنم سکء بی‌صحب کۊچه مئن رها دأن یعنی چی! د خأن ایجۊر کسان ٚ حسابء که قانۊنء نئدئن‌أگیرن، رسئن. ای رهابدأ سک ٚ بی‌غیرت ٚ صحبء یه‌جۊر مۊ جریمه بؤکۊنم که تا زنده هیسه وره یادآنؤشۊن.
ایمه سربازء بؤگۊت: «یلدرین، هامۊج بئین ای سک کی شی هیسه ؤ صۊرت‌جلسه بؤکۊن! ای سکء وأن کۊشتن! هی ایسه! أسأ شاید أنی که هار بؤبۊ... شۊمۊ نؤگۊتین ای سک کی شی هیسه؟»
یته اۊ جمعیت ٚ مئنأ بؤگۊت: «گمؤنم سرتیپ ژیگالف ٚ شی بؤبۊ.»
- سرتیپ ژیگالف؟ آهان!... یلدرین، می پالتؤء می شؤنه جی وگیر.. هوا گرم‌آگۊده!...
ایمه افسر ٚ مرکه، خریؤکینء بؤگۊت: «دؤنی، یه‌چیء مۊ نفهمنم، نفهمنم چۊته ای سک تی دسء گاز بگیته؟ آخر اینی قد تی انگۊشتء نرسنه. آخر ای زبان‌بسته ؤ تۊ؟ چۊشم نۊخؤری، دۊتته نیه تی یته نیم‌تنه! گمؤن کۊنم تی انگۊشتء یه‌جا د زخمی بؤگۊده‌ٰی ؤ ایسه بنأی سک ٚ کۊل! ها چی بؤگۊتی؟ تۊ خیلی چاچۊلبازی! مۊ تره شنأسنم!»
- جناب سروان، بدأر مۊ تره بؤگؤم! این خأس خۊ رفیق ٚ خندانئن ٚ ره سک ٚ میتۊرهء سیگار ٚ همرأ بؤسۊجأنه. سک أنی خؤ ور نیه، بفهمس ؤ وی دسء گاز بگیت. سروان جناب، شۊمۊ خؤر خؤ خۊب دؤنین این چیته تۊر کردار دأره!
- دۊرؤ نؤگۊ، تی اۊ کۊر ٚ چۊمء تخته سر بنن! تۊ خؤ أسأ نئدی، چیچره دۊرؤ گۊنی؟ هپرا گب چره زنی؟ سروان جناب خؤر دؤنا هیسه ؤ فهمنه کی دۊرؤ گۊنه ؤ کی راسء گۊنه... اما أخر مۊ دۊرؤ گۊنم بدأر محکمه حؤکم بؤکۊنه. قانۊن ٚ دل بنویشته نئه قانۊن همه‌تان ٚ ره یه‌جۊر هیسه... ایمه نۊدؤنین بۊدؤنین می برأر، می آبرأر ژانداره...
ایمه سرباز که فکر ٚ بۊن‌آشؤ بؤ، بؤگۊت: «نه، هرچی ویرم یئنم ای سک نؤتۊنه سرتیپ ٚ شی بؤبۊ. سرتیپ ایجۊر سک ندأره. سرتیپ ٚ سکان همه‌تان تازی هیسن.»
- تۊ مطمئن هیسی؟
- آها، جناب سروان!
- خؤره دؤنسم! سرتیپ ٚ سکان همه‌تان گرؤن ؤ نجیب هیسن. اما ای وشنا سک که نه وی تنء گۊشت دره ؤ نأ وی جؤنء می، یه قرن أنی نیأرزنه. بۊنه مگر سرتیپ ایجۊر سک خۊ خؤنه مئن دبسه؟! اۊته چانؤکۊنین. خریؤکین، تۊ حق دأری. ای سک، تی دسء گاز بگیته ؤ تا تی حقء هنگیتی کۊتا نیه... وأن ایجۊر آدمانء ادب گۊدن.
هی لحظه مئن سرباز بؤگۊت: «اما... شاید أنی سرتیپ ٚ شی بؤبۊ! البته این ٚ میتۊره سر که بنویشته ننئه... ولی مۊ هی چندگا پیش‌ئه سرتیپ ٚ خؤنه مئن یته سک بئدئم که دۊرۊسته هینء مؤنس.»
یته جمعیت ٚ مئن ٚ را بؤگۊت: «ایمه‌چی، سرتیپ ٚ سکه...»
- خا پس! یلدرین، تی دس درد نؤکۊنه می پالتؤء توأد می دۊش ٚ سر... یته سرد ٚ وا می مئنء بگنس، بخیاله زمؤستان ٚ سرد ٚ هوا... بئین، سکء بؤبۊر سرتیپ ٚ خؤنه، بؤگۊ می خبری اینء بیاته ؤ شمره بخسأنئه... ایمه اۊن أجی خاهش بؤکۊن که نهله ای قیمتی سک درگا بیه. چۊن أخر بینا بؤبۊ که هر هیچی‌نداری خۊ سیگار ٚ فیتیلهء اینی وینیء بزنه که د سک نۊمؤنه... سک ٚ جنس لطیفه. اما تۊ گمج کلله، تی دسء جیر گیر! لازم نیه تی انگۊشتء ایجۊر نمایش بدی! معلۊمه خؤ خؤره مقصری...!
- سرتیپ ٚ شان ٚ پلاپۊچ بۊن‌درکه جی همأ دره، اۊن أجی بؤپۊرسین...
- اؤی پراخؤر! برأرجان، یه دئقه بیه ایجه! ای سکء بئین، شیمی سکه؟
- کی بؤگۊته أمی سکه! ایجۊر سک هرگس آمۊ خؤنه مئن دنبسنیم!
- افسر ٚ مرکه بؤگۊت: «البته این د پۊرسئن نخأنه... معلۊمه خؤ سک یته رهابدأ سکه. یته گۊلله همرأ وأن حرۊم‌آگۊدن اینء...!
پراخؤر خۊ گب ٚ دۊمبالهء بگیت: «سک أمی شی نیه، سرتیپ ٚ برأر ٚ شی هیسه که چند رۊجء أمی ور بۊمأن. سرتیپ تۊلله دۊس ندأره، منتها اینی برأر شکاری سک دۊس دأره.»
افسر ٚ مرکه خۊشحال بؤپۊرسئه: «راسئه، سرتیپ ٚ برأر ولادمیر ایوانیچ بۊمأن! آی خۊدا، مۊ هیچ نۊدؤنسم! مهمؤنی ره بۊمأن؟»
- آها، مهمؤنی ره بۊمأن.
- حتما ایشانء یأسه واگۊده بؤ بۊمأن. مۊ هیچ خبر ندأشتم! پس ای سک ایشان ٚ شی هیسه؟ خیلی أن خۊب... سکء وگیر بؤبۊر... خۊجیر ٚ سکه... جنگی هیسه، جنگی تله‌ٰکانء مؤنه. ای مرکه انگۊشت أنی گاز بگیته... د وسه، چی بؤبه مگر ایجۊر پرکنی؟ گۊده گۊده گۊده... چۊشمانء نیا... آخ خۊدا بدأره...
سرتیپ ٚ پلاپۊچ، سکء دۊخؤند ؤ اۊیندر أجی دۊرآبؤن. جمعیت یه چند دئقه هۊته خریؤکین ٚ ره خندسن. افسر ٚ مرکه دیم دچئر خریؤکینء بؤگۊت: «تی هیکلء چاکۊنم، بدأر می سر خلوت وکه فقط!» ایمه خۊ پالتؤء سینه بکشئه ؤ چرخ‌زنی ره بازار ٚ دل را دکت.
پایان.
